Partij Aljechin-Euwe, Ermelo 1935

Aljechin-Euwe, Ermelo 19 november 1935
21e partij uit de match om het wereldkampioenschap

Deze partij werd gespeeld, onder grote belangstelling, in het toenmalige gebouw van Christelijk Volksbelang te Ermelo. Jan Timman schreef het volgende over deze partij in Elsevier, 26 November 1988:

"De 21ste matchpartij Aljechin-Euwe moet op 19 November 1935 om zes uur 's avonds in Ermelo beginnen. Aljechin verblijft in het Carlton-hotel te Amsterdam. Om kwart over twee rijdt een auto voor om hem naar Ermelo te vervoeren. Onderweg kruist de auto tweemaal het pad van een kat. In paniek staat Aljechin erop de reis verder per trein te vervolgen en gelast de chauffeur hen naar het station te rijden. Niet geheel nuchter, komt Aljechin te laat in Ermelo aan. De partij wordt een uur uitgesteld. Euwe wint vervolgens overtuigend."

De Duitse schaakgrootmeester Diemer (van het gambiet) deed er nog een schepje bovenop. Hij schreef dat Euwe zich af en toe van de schaaktafel verwijderd zou hebben vanwege de alcohollucht, dat Aljechin bevende handen zou hebben gehad, dat hij de stukken zou hebben omgegooid, en dat dat allemaal geen wonder was omdat Aljechin in zes weken tijd voor 800 gulden aan jenever gedronken zou hebben. Diezelfde Diemer wist ook nog te vertellen dat Ermelo in het uiterste zuiden van Nederland is gesitueerd, vlak tegen de Belgische grens. Met andere woorden: Diemer was er niet bij en weet niet waar hij het over heeft. Maar voor wie zijn versie van het gebeuren na wil lezen: Aljechin und den WM-Kampf Euwe – Aljechin 1935, in Europa-Rochade Nr. 11, 1985.

Dat Aljechin gedronken zou hebben valt te betwijfelen. Dr. Euwe heeft het altijd ontkend, en Hans Ree schrijft er het volgende over:

"Dr. Max Euwe is door Reuben Fine eens de meest onderschatte schaker genoemd en ik geloof dat dat waar is. Toen hij in 1935 de match om het wereldkampioenschap won van Aljechin, de geweldige, de man die de onfeilbare Capablanca had verslagen en zo het spook van de remisedood verdreven had, de geniale aanvalsspeler voor wie de gehele schaakwereld sidderde, toen was de algemene reactie dat de Rus te diep in het glas moest hebben gekeken.
Stuitende verhalen deden de ronde hoe Aljechin ooit eens een toernooizaal als urinoir had gebruikt en hoe hij voor een partij uit de match in de velden rond Ermelo in roes was aangetroffen. Euwe heeft het ontkend, en de Australische auteur Purdy spreekt van een lastercampagne van Hollandse journalisten die zich door Aljechin onheus behandeld voelden, maar de reden dat zo'n waanzinnige geschiedenis geloof vond is duidelijk. Euwe kon niet op normale manier van Aljechin hebben gewonnen."

(Uit: "In den eersten stoot pat", blz. 18)

Hieronder de bewuste partij.

Wit: dr A. Aljechin Zwart: dr. M. Euwe
1. d2-d4 d7-d5
2. c2-c4 c7-c6
3. Pg1-f3 Pg8-f6
4. Pb1-c3 d5xc4
5. a2-a4 Lc8-f5
6. Pf3-e5 Pb8-d7
De match van 1937 heeft uitgewezen, dat Bogoljubows 6..... e6 hier het beste is.
7. Pe5xc4 Dd8-c7
8. g2-g3 e7-e5
9. d4xe5 Pd7xe5
10. Lc1-f4 Pf6-d7
11. Lf1-g2 Ta8-d8
12. Dd1-c1 f7-f6
13. 0-0 Lf5-e6
14. Pc4xe5
Zwarts dertiende zet, in elk geval een versterking ten opzichte van 13. ... Db8 in de twintigste partij, blijkt na dit, wits antwoord een bevredigend effect te sorteren. Daar echter ook deze versterking nagenoeg faalt wegens het alternatief 14. Pe4! mag de gehele variant met 6. ... Pbd7 tegenwoordig als weerlegd worden beschouwd.
14. ...... Pd7xe5
15. a4-a5
Een goede zet waarop wit echter later het consequente vervolg achterwege laat. Eveneens in aanmerking kwam alsnog 15. Pe4, met de bedoelinbg Pc5 te laten volgen. Bijv. 15. ... Da5 16. Ld2, Lb4 17. Lb4, Db4 18. Df4 en zwart is nog niet geheel uit de openingsmoeilijkheden.
15. ..... a7-a6
16. Pc3-e4 Lf8-b4
Het was van veel belang, den looper thans op dit sterke veld te posteeren. Op 16. ... Le7 had kunnen volgen 17. Pc5, Lc8 18. Dc3, 0-0 19. Db3+
17. Pe4-c5
Goed is ook 17. Ld2
17. ..... Le6-c8
18. Lf4xe5
Op deze wijze hoopt wit in den aanval te komen en inderdaad ziet de stelling er een tijdlang gevaarlijk uit voor zwart. Maar toch is de tekstzet te scherp. Het beste was wel 18. Pd3, bijv. Pd3 19. Lc7, Pc1 20. Tac1, Td7 (of Td2, Tfd1) 21. Lb6 met eenig voordeel voor wit.
18. ..... f6xe5
Mogelijk was ook 18. ... De5 19. Pd3, Db5 (De7? dan Ta4!) met gelijke kansen
19. f2-f4
De consequantie van zijn vorige zet. Op 19. Dc4 zou Td4 zijn gevolgd, terwijl na 19. Ta4 of Pd3 pion a5 verloren gaat, bijv. 19. Pd3, La5 20. Dc5, Lb6 21. De5+, De5 22. Pe5, Ld4 etc.
19. ..... Lb4-d2
Dadelijk 19. ... 0-0 faalt wegens 20. Dc4+.
20. Dc1-c4 Td8-d4
21. Dc4-b3
Niet 21. Pe6, Df7! (21. ... Tc4? dan 22. Pc7+, Kd8 23. Pa8) en zwart wint een stuk.
21. ..... e5xf4
22. g3xf4
Beter was 22. Kh1, waarop zwart wel eveneens 22. ... De7 had moeten spelen, daar aan 22. ... fg3 een te groot risico verbonden is.
22. ..... Dc7-e7
23. Pc5-d3

Dr. Euwe

Dr. Aljechin

23. ..... Lc8-e6
De verleiding, op e2 te slaan was groot: 23. ... De2 24. Tae1, Le3+ 25. Kh1, Td3 etc. Edoch, wit speelt 24. Tfe1, Le3+ 25. Kh1, Td3 26. Da4!, Dd2 27. Tad1 etc.
24. Db3-a3
Of: 24. Dc2, Le3+ 25. Kh1, 0-0 met goede aanvalskansen.
24. ..... Le6-c4
25. Kg1-h1 De7xa3
26. Ta1xa3 0-0
De witte pionnen zijn nu zoo zwak, dat zwarts voordeel ook zonder de beide machtige loopers evident zou zijn.
27. Ta3-a4
Wit kan weinig anders doen dan afwachten
27. ..... Tf8-d8
28. Ta4-a3
Het verleidelijke 28. Pc5 faalt wegens 28. ... Le2 29. Td4, Td4 30. Tf2, Lc4 met de dreiging Le3.
28. ..... Lc4xd3
29. e2xd3
Op 29. Td3 volgt Td3 30. ed3, La5! (Niet 30. ..., Td3 wegens 31. Td1 met remisekansen. Om deze reden slaat zwart dan ook na den tekstzet niet op d3.)
29. ..... Td4-b4
30. Tf1-f2 Tb4xb2
31. Lg2-f1
Daarna is de winst niet moeilijk meer. Correct was 31. Le4!, bijv. Tb1+ 32. Kg2, Le3 33. Tf3, Tg1+ 34. Kh3, Td6 35. Tg3! Zwart speelt daarom wel het beste 33. ... Tb2+ (i.p.v. Tg1+) 34. Kg3, Lg1 etc.
31. ..... Td8-d4
32. f4-f5 Td4-f4
33. Tf2xf4 Ld2xf4
34. h2-h3 Lf4-d6
35. Ta3-a1 Kg8-f7
26. d3-d4
Om den looper alsnog in het spel te brengen, doch het is reeds te laat. Merk op, dat zwarts toren op de b-lijn moest blijven ten einde pion b7 tegen aanvallen te beschermen.
36. ..... Kf7-f6
37. Ta1-e1 Ld6-b4
38. Te1-a1 Tb2-d2
39. Lf1-c4 Td2xd4
40. Lc4-e6 Td4-d8
Verhindert Lc8. Wit gaf de partij nog voor de hervatting op, daar de door hem afgegeven zet, 41. Lb3 o.a. door 41. ... Td3 kan worden beantwoord. Een oppervlakkige beschouwing leert echter, dat er tegen de dreiging g7-g6 in geen geval een parade bestond. 41. Tb1 snijdt thans natuurlijk geen hout wegens 41. ... c5

Overgenomen uit: Schaakpartijen van Dr. M. Euwe, 's Gravenhage, Batavia 1939; G.B. van Goor Zonen's Uitgeversmaatschappij N.V.